Kushtet e Burgimit te paraburgosurve dhe te burgosurve

– Standartet pĂ«r ndalimin/arrestimin, pranimin dhe rregjistrimin nĂ« institucion;
– Standartet pĂ«r vendosjen dhe strehimin;
– Standartet pĂ«r sipĂ«rfaqen e banimit, veshmbathjen dhe vendin e fjetjes;

Shkarko informacionin

Kushtet e burgimit të të paraburgosurve dhe të dënuarve: ndalimi/arrestimi dhe vendi i qëndrimit/fjetjes

Të paraburgosurit dhe të burgosurit, si rregull, vazhdojnë të gëzojnë të gjitha të drejtat dhe liritë themelore, me përjashtim të atyre që u janë marrë në mënyrë të ligjshme nga vendimet e dënimit ose vendosjes në paraburgim. Gjithashtu, për kufizimin e të drejtave të tyre merren në konsideratë edhe kritere si mosha, gjinia, gjendja gjyqsore (i pa/dënuar), gjendja fizike dhe shëndetësore etj. Këto kufizime duhen ushtruar në masën minimale të nevojshme dhe në përpjestim me objektivat legjitime për të cilat ato janë vendosur.

Ky punim paraqet në mënyrë të përmbledhur standartet e legjislacionit tonë dhe atij evropian për kushtet e burgimit të të paraburgosurve dhe të dënuarve/burgosurve, si rregulla që lidhen me:

  1. ndalimin/arrestimin, pranimin dhe rregjistrimin në institucion;
  2. vendosjen dhe strehimin;
  3. sipërfaqen e banimit, veshmbathjen dhe vendin e fjetjes;

Standartet për ndalimin/arrestimin, pranimin dhe rregjistrimin në institucion

Kushtetuta e Republikës së Shqipërisë e parashikon të drejtën për lirinë dhe sigurinë e personit si të drejtë vetjake dhe si një nga liritë dhe të drejtat themelore të njeriut. Në parashikimet tona kushtetuese garantohet respektimi i të drejtave dhe lirive themelore të personave të ndaluar dhe arrestuar, të cilat paraqiten në vijim: [I]

  • Liria nuk mund t’i hiqet askujt, pĂ«rveç rasteve tĂ« parashikuara shprehimisht nĂ« ligj, as vetĂ«m pĂ«r shkak se personi nuk Ă«shtĂ« nĂ« gjendje tĂ« pĂ«rmbushĂ« njĂ« detyrim kontraktor.
  • Rastet pĂ«rjashtimore nĂ« tĂ« cilat liria e personit mund tĂ« kufizohet: (1) kur Ă«shtĂ« dĂ«nuar me burgim nga gjykata kompetente; (2) pĂ«r moszbatim tĂ« urdhrave tĂ« ligjshĂ«m tĂ« gjykatĂ«s ose pĂ«r moszbatim tĂ« ndonjĂ« detyrimi tĂ« caktuar me ligj; (3) kur ka dyshime tĂ« arsyeshme se ka kryer njĂ« vepĂ«r penale ose pĂ«r tĂ« parandaluar kryerjen prej tij tĂ« veprĂ«s penale ose largimin e tij pas kryerjes sĂ« saj; (4) pĂ«r mbikĂ«qyrjen e tĂ« miturit pĂ«r qĂ«llime edukimi ose pĂ«r shoqĂ«rimin e tij nĂ« organin kompetent; (5) kur personi Ă«shtĂ« pĂ«rhapĂ«s i njĂ« sĂ«mundjeje ngjitĂ«se, i paaftĂ« mendĂ«risht dhe i rrezikshĂ«m pĂ«r shoqĂ«rinĂ«; (6) pĂ«r hyrje tĂ« paligjshme nĂ« kufirin shtetĂ«ror, si dhe nĂ« rastet e dĂ«bimit ose tĂ« ekstradimit.
  • Askush nuk mund t’i nĂ«nshtrohet torturĂ«s, dĂ«nimit apo trajtimit mizor, çnjerĂ«zor apo poshtĂ«rues. Çdo person i ndaluar/arrestuar, i paraburgosur apo i burgosur ka tĂ« drejtĂ«n e trajtimit njerĂ«zor dhe tĂ« respektimit tĂ« dinjitetit tĂ« tij.
  • Çdo person i ndaluar ose i arrestuar ka tĂ« drejtĂ« tĂ« njoftohet menjĂ«herĂ« nĂ« gjuhĂ«n qĂ« ai kupton pĂ«r:
    • shkaqet e ndalimit/arrestimit dhe pĂ«r akuzĂ«n qĂ« i bĂ«het;
    • faktin se nuk ka asnjĂ« detyrim tĂ« bĂ«jĂ« ndonjĂ« deklaratĂ« (kjo nĂ«nkupton tĂ« drejtĂ«n pĂ«r tĂ« mos folur ose tĂ« drejtĂ«n pĂ«r tĂ« heshtur dhe privilegjin e mos-vet-inkriminimit);
    • tĂ« drejtĂ«n pĂ«r tĂ« komunikuar menjĂ«herĂ« me avokatin, si dhe t’i jepet mundĂ«sia pĂ«r tĂ« realizuar tĂ« drejtat e tij.
  • Çdo person i ndaluar ose i arrestuar pĂ«r kryerjen e njĂ« vepre penale ose pĂ«r tĂ« parandaluar kryerjen prej tij tĂ« veprĂ«s penale duhet tĂ« dĂ«rgohet brenda 48 orĂ«ve para gjyqtarit, i cili bĂ«n vlerĂ«simin e masĂ«s sĂ« ndalimit/arrestimit dhe jo mĂ« vonĂ« se 48 orĂ« nga çasti i marrjes sĂ« dokumenteve pĂ«r shqyrtim vendos pĂ«r:
    • paraburgimin ose
    • lirimin e personit tĂ« ndaluar/arrestuar.
  • I paraburgosuri ka tĂ« drejtĂ« tĂ« ankohet kundĂ«r vendimit tĂ« gjyqtarit, si dhe tĂ« gjykohet brenda njĂ« afati tĂ« arsyeshĂ«m ose tĂ« procedohet i lirĂ« kundrejt pagesĂ«s sĂ« njĂ« garancie pasurore.
  • Çdo person, tĂ« cilit i Ă«shtĂ« hequr liria nĂ« rrugĂ« jashtĂ«gjyqĂ«sore, mund t’i drejtohet nĂ« çdo kohĂ« gjyqtarit, i cili vendos brenda 48 orĂ«ve pĂ«r ligjshmĂ«rinĂ« e kĂ«saj mase.
  • Askush nuk mund tĂ« akuzohet pĂ«r njĂ« vepĂ«r penale, e cila nuk konsiderohej e tillĂ« me ligj nĂ« kohĂ«n e kryerjes sĂ« saj. PĂ«rjashtim nga ky rregul bĂ«jnĂ« vetĂ«m veprat penale tĂ« cilat, nĂ« kohĂ«n e kryerjes sĂ« tyre, pĂ«rbĂ«nin krime lufte ose krime kundĂ«r njerĂ«zimit nĂ« kohĂ«n e kryerjes sĂ« tyre.

Kufizimet e të drejtave kushtetuese sipas parashikimeve explicite të nenit 17 të Kushtetutës tonë nuk duhet të cënojnë thelbin e lirive dhe të drejtave dhe të tejkalojnë parashikimet e Konventës Evropiane të të Drejtave të Njeriut (KEDNJ). Kjo do të thotë se, në këtë kontekst (do të thotë përsa i përket kufizimeve të të drejtave dhe lirive themelore, përfshirë edhe kufizimet për të drejtën dhe lirinë e personit), KEDNJ ka fuqi të barabartë me kushtetutën. [II]

Konventa Evropiane e të Drejtave të Njeriut (KEDNJ) [III] është ratifikuar nga RSH në Korrik 1996 dhe ka hyrë në fuqi menjëherë me botimin në Fletoren Zyrtare.[IV]

KEDNJ parashikon disa standarte që lidhen me ndalimin ose arrestimin, disa prej të cilave ne i kemi të inkorporuara në dispozitat kushtetuese të cilat i cituam më sipër. Megjithatë në këtë pjesë të punimit po veçojmë disa prej tyre të përmbledhura në vijim: [V]

  • Askush nuk duhet tĂ« ndalohet ose mbahet nĂ« paraburgim apo burgim pa njĂ« urdhĂ«r ndalimi tĂ« vlefshĂ«m dhe çdo privim i lirisĂ« duhet tĂ« jetĂ« nĂ« pĂ«rputhje me qĂ«llimin e mbrojtjes sĂ« individit nga arbitrariteti dhe duhet tĂ« rregjistrohet nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« rregullt.
    • Sipas jurisprudences sĂ« GJEDNJ, çdo ndalim i pabazuar pĂ«rbĂ«n shkelje dhe mohim tĂ« garancive qĂ« parashikon neni 5 i kĂ«saj Konvente i cili pĂ«rcakton kriteret kryesore tĂ« ndalimit/arrestimit. [VI]
  • UrdhĂ«ri i ndalimit duhet tĂ« jepet nga njĂ« gjykatĂ« kompetente, ku si element bazĂ« pĂ«r tĂ« urdhĂ«ruar ndalimin duhet tĂ« jetĂ« dyshimi i arsyeshĂ«m i cili nĂ«nkupton tĂ« paktĂ«n disa prova nĂ« lidhje me kryerjen e njĂ« vepre penale qĂ« krijojnĂ« bazĂ«n e dyshimit.
  • NĂ« momentin e arrestimit apo ndalimit tĂ« personit nuk mund tĂ« cĂ«nohen disa nga tĂ« drejtat bazĂ«, si psh: e drejta e jetĂ«s, trajtimi nĂ« mĂ«nyrĂ« njerĂ«zore dhe jo torturuese, pĂ«rçmuese apo degraduese, mosdiskriminimi, si tĂ« drejta bazĂ« pĂ«r tĂ« cilat nuk lejohet as derogimi. [VII]

Kodi i Procedurës Penale [VIII], njësoj si Kushtetuta jonë, parashikon të drejtat vijuese për personin e ndaluar ose të arrestuar: [IX]

  • tĂ« drejtĂ«n pĂ«r t’u njoftuar nĂ« gjuhĂ«n qĂ« kupton apo nĂ«pĂ«rmjet gjuhĂ«s sĂ« shenjave pĂ«r shkaqet e kĂ«saj mase dhe pĂ«r akuzat qĂ« i bĂ«hen;
  • tĂ« drejtĂ«n pĂ«r t’u njoftuar se nuk ka asnjĂ« detyrim tĂ« bĂ«jĂ« ndonjĂ« deklaratĂ«;
  • tĂ« drejtĂ«n pĂ«r tĂ« komunikuar menjĂ«herĂ« me avokatin,
  • si dhe duhet t’i jepet mundĂ«sia pĂ«r realizimin e tĂ« drejtave tĂ« tij.

Të drejta të tjera për personin e arrestuar/ndaluar të parashikuara në Kodin e Procedurës Penale janë: [X]

  • tĂ« takojĂ« vetĂ«m pĂ«r vetĂ«m mbrojtĂ«sin e tij pĂ«rpara marrjes nĂ« pyetje pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ«;
  • tĂ« njihet me aktet, provat e nevojshme dhe arsyet e arrestimit ose ndalimit tĂ« tij;
  • tĂ« kĂ«rkojĂ« qĂ« njĂ« anĂ«tar i familjes ose njĂ« person tjetĂ«r i afĂ«rt tĂ« njoftohet menjĂ«herĂ« pĂ«r arrestimin e tij.
    • NĂ« rast se i arrestuari ose i ndaluari Ă«shtĂ« shtetas i huaj, ai ka tĂ« drejtĂ« tĂ« kĂ«rkojĂ« tĂ« njoftohet pĂ«rfaqĂ«sia konsullore ose diplomatike e vendit tĂ« tij dhe nĂ« rast se Ă«shtĂ« person pa shtetĂ«si apo refugjat, ai ka tĂ« drejtĂ« tĂ« kĂ«rkojĂ« tĂ« njoftohet njĂ« organizatĂ« ndĂ«rkombĂ«tare;
  • tĂ« marrĂ« menjĂ«herĂ« pĂ«rkujdesjen e nevojshme mjekĂ«sore;
  • tĂ« njoftohet menjĂ«herĂ« nga organi procedues (prokuroria ose policia) pĂ«r tĂ« gjitha tĂ« drejtat e tij si person i ndaluar/arrestuar.

 

Ligji “PĂ«r tĂ« Drejtat dhe Trajtimin e tĂ« DĂ«nuarve me Burgim dhe tĂ« Paraburgosurve” [XI] parashikon tĂ« drejtat dhe standartet vijuese: [XII]

  • NĂ« çdo institucion krijohet komisioni i pritjes pĂ«r tĂ« pranuar tĂ« burgosurit e sapoardhur, i cili informon tĂ« burgosurin nĂ« njĂ« gjuhĂ« tĂ« kuptueshme pĂ«r:
  • tĂ« drejtat dhe detyrimet e tij;
  • tĂ« drejtat e tij pĂ«r kĂ«shillim e ndihmĂ« juridike tĂ« garantuar nga shteti;
  • rregullat e procedurat e paraqitjes sĂ« kĂ«rkesave dhe ankesave;
  • rregulloren e institucionit.

Gjithë informacionin e mësipërm, i burgosuri ka të drejtë që ta ketë edhe në formë të shkruar. Të burgosurve të huaj, personave pa shtetësi ose që u përkasin pakicave kombëtare, ky informacion u sigurohet në formë verbale dhe të shkruar në gjuhën që e kuptojnë apo në gjuhë shenjash për personat me aftësi të kufizuar në të folur apo dëgjuar.

  • I burgosuri, pas pranimit nĂ« institucion, i nĂ«nshtrohet njĂ« vizite ekzaminuese dhe interviste mjekĂ«sore nga ana e mjekut tĂ« institucionit pĂ«r njohjen e gjendjes shĂ«ndetĂ«sore fizike dhe psikologjike, me qĂ«llim parandalimin e pĂ«rhapjes sĂ« sĂ«mundjeve ngjitĂ«se nĂ« institucion, vetĂ«vrasjeve, si dhe regjistrimin e shenjave tĂ« dĂ«mtimeve fizike, qĂ« janĂ« shkaktuar jashtĂ« institucionit nĂ« kohĂ«n e kontrollit.

Rregullorja e Përgjithshme e Burgjeve [XIII] parashikon shprehimisht kushtet e pranimit të të paraburgosurve dhe të dënuarve në institucionet e ekzekutimit të vendimeve penale.

Përsa i përket të paraburgosurve, ata mbahen në seksione të veçuara nga seksioni i të dënuarve/burgosurve; pranimi i tyre në institucionet e ekzekutimit të vendimeve penale bëhet mbi bazën e dokumentacionit, i cili duhet të përmbajë detyrimisht disa dokumente të përcaktuara shprehimisht në Rregullore. [XIV]

Pranimi i të dënuarve në institucionet e ekzekutimit të vendimeve penale bëhet me urdhër të Drejtorit të Përgjithshëm të Burgjeve brenda 3 ditëve nga lëshimi i urdhrit të ekzekutivimit për vendimin e gjykatës. I dënuari duhet të jetë i shoqëruar me dosjen e tij personale. [XV]

Në Rregulloren e Përgjithshme të Burgjeve ka parashikime të tjera të detajuara për: [XVI]

  • regjistrimin e tĂ« paraburgosurit/tĂ« dĂ«nuarit (pĂ«r shembull, sapo paraqiten verifikohet identiteti i tij dhe saktĂ«sia e dokumentacionit shoqĂ«rues nĂ« momentin e pranimit, hartohet procesverbali pĂ«r dokumentet shoqĂ«ruese dhe pĂ«r sendet personale, procesverbal i cili ka tĂ« shĂ«nuar edhe datĂ«n dhe orĂ«n e pranimit, etj);

  • komisionin e pritjes nĂ« institucion, i cili, ndĂ«r tĂ« tjera:
    • informon tĂ« paraburgosurin dhe tĂ« dĂ«nuarin nĂ« njĂ« gjuhĂ« tĂ« kuptueshme pĂ«r rregulloren e institucionit, tĂ« drejtat dhe detyrimet e tij, tĂ« drejtat e tij pĂ«r kĂ«shillim dhe ndihmĂ« ligjore, rregullat dhe procedurat pĂ«r paraqitjen e kĂ«rkesave dhe ankesave;

  • merr kontaktin e parĂ« me tĂ« burgosurin dhe njihet me problemet, personalitetin e tĂ« burgosurit dhe nĂ«se i burgosuri pĂ«rbĂ«n rrezikshmĂ«ri pĂ«r sigurinĂ« e tĂ« burgosurve tĂ« tjerĂ« ose tĂ« personelit, i bĂ«n tĂ« njohur atij rregullat e brendshme tĂ« institucionit, tĂ« drejtat dhe detyrat, duke i vĂ«nĂ« nĂ« dispozicion materialet pĂ«rkatĂ«se, si dhe e informon pĂ«r mĂ«nyrĂ«n e jetesĂ«s gjatĂ« kohĂ«s sĂ« qĂ«ndrimit nĂ« institucion.
  • njohjen e tĂ« paraburgosurit/tĂ« dĂ«nuarit me tĂ« drejtat dhe detyrimet e tij gjatĂ« qĂ«ndrimit nĂ« institucion nĂ« mĂ«nyrĂ«n mĂ« tĂ« pĂ«rshtatshme pĂ«r ata;
  • veprimet paraprake gjatĂ« pranimit (pĂ«r shembull, pas momentit tĂ« pranimit nĂ« institucion, tĂ« sapoardhurit menjĂ«herĂ« i nĂ«nshtrohen njĂ« vizite ekzaminuese dhe interviste mjekĂ«sore nga ana e mjekut tĂ« institucionit pĂ«r njohjen dhe parandalimin e pĂ«rhapjes sĂ« sĂ«mundjeve ngjitĂ«se nĂ« institucion, vetĂ«vrasjeve, regjistrimin e plagĂ«ve dhe dĂ«mtimeve nĂ« kohĂ«n e duhur, duke respektuar parimin e konfidencialitetit; personeli i institucionit respekton tĂ« drejtĂ«n e tĂ« paraburgosurit/tĂ« dĂ«nuarit pĂ«r tĂ« mos informuar familjarĂ«t apo persona tĂ« tjerĂ« tĂ« afĂ«rm pĂ«r qĂ«ndrimin e tij aty, pĂ«rveçse kur ekzistojnĂ« arsye ligjore, etj.).

Legjislacioni evropian dhe ndĂ«rkombĂ«tar paraqet edhe standarte tĂ« tjera lidhur me çështjen tonĂ« nĂ« shqyrtim, por duke pasur parasysh karakterin jo-detyrues por fakultativ pĂ«r shtetet palĂ« tĂ« organizatave/konventave pĂ«rkatĂ«se, ne i kemi renditur nĂ« pjesĂ«n e fundit pĂ«r secilĂ«n kategori tĂ« pĂ«rzgjedhur. Standartet qĂ« listohen nĂ« vijim lidhur me ndalimin/arrestimin, pranimin dhe rregjistrimin nĂ« institucion tĂ« tĂ« (para)burgosurve janĂ« dispozita tĂ« cilat shtetet (pĂ«rfshirĂ« shtetin tonĂ«) angazhohen qĂ« t’i pĂ«rfshijnĂ« nĂ« legjislacionin e brendshĂ«m.

Deklarata Universale për të Drejtat e Njeriut [XVII] parashikon shprehimisht se: [XVIII]

  • askush nuk duhet tĂ« arrestohet, tĂ« burgoset ose tĂ« dĂ«bohet arbitrarisht;
  • askush nuk duhet të dënohet për veprime ose lëshime të cilat, nĐ”Ìˆ kohĐ”Ìˆn kur janĐ”Ìˆ kryer ato, nuk përbënin një vepër penale sipas ligjeve kombëtare a ndërkombëtare. Gjithashtu, nuk duhet të jepet njĐ”Ìˆ dënim më i rëndë se ai zbatohej në kohën kur është kryer vepra penale.

Standarte të tilla të ngjashme i gjejmë edhe në konventa të tjera të cilat janë ratifikuar nga RSH, nga të cilat përmendim:

  • Konventa kundĂ«r torturĂ«s dhe vuajtjeve tĂ« tjera ose trajtimit mizor jonjerĂ«zor a degradues; [XIX]
  • Konventa evropiane pĂ«r parandalimin e torturĂ«s dhe dĂ«nimeve ose trajtimeve çnjerĂ«zore ose poshtĂ«ruese. [XX]

Në nivel evropian paraqet rëndësi të veçantë të trajtojmë këtu disa nga standartet e vendosura nga Rregullat Evropiane të Burgjeve [XXI], të cilat përmbajnë një sërë rekomandimesh për shtetet anëtare të Këshillit të Evropës; këto janë miratuar nga Këshilli i Ministrave të Këshillit të Evropës (KiE) më 11 Janar 2006.

    Rregullat evropiane të burgjeve zbatohen ndaj: [XXII]

    • personave qĂ« janĂ« nĂ« paraburgim, nĂ« pritje tĂ« vendimit tĂ« organit gjyqĂ«sor ose
    • atyre qĂ« u Ă«shtĂ« mohuar liria pas dĂ«nimit;
    • personave qĂ« mund tĂ« mbahen nĂ« burg pĂ«r njĂ« arsye tjetĂ«r;
    • personave qĂ« mbahen nĂ« paraburgim me vendim tĂ« njĂ« autoriteti gjyqĂ«sor, ose u Ă«shtĂ« hequr liria pas dĂ«nimit dhe qĂ« nuk mund tĂ« mbahen nĂ« ndonjĂ« vend tjetĂ«r pĂ«r ndonjĂ« arsye.

    Në vijim listohen shkurtimisht disa nga standartet e parashikuara në Rregullat Evropiane të Burgjeve: [XXIII]

    • nĂ« institucion nuk duhet tĂ« pranohet asnjĂ« person pa urdhrin e vlefshĂ«m tĂ« burgimit sipas legjislacionit kombĂ«tar dhe tĂ« dhĂ«nat mĂ« themelore tĂ« burgosjes dhe tĂ« pranimit duhet tĂ« shĂ«nohen menjĂ«herĂ«;
    • gjatĂ« pranimit, dhe sa herĂ« qĂ« Ă«shtĂ« e nevojshme mĂ« pas, tĂ« gjithĂ« tĂ« burgosurit do tĂ« informohen me shkrim dhe me gojĂ« nĂ« njĂ« gjuhĂ« qĂ« ata e kuptojnĂ« pĂ«r rregulloret qĂ« rregullojnĂ« disiplinĂ«n e burgut dhe pĂ«r tĂ« drejtat dhe detyrat e tyre nĂ« burg;
    • tĂ« burgosurit lejohen tĂ« mbajnĂ« njĂ« version tĂ« shkruar tĂ« informacionit qĂ« u Ă«shtĂ« dhĂ«nĂ«;

    Standartet për vendosjen dhe strehimin

    Ligji “PĂ«r tĂ« Drejtat dhe Trajtimin e tĂ« DĂ«nuarve me Burgim dhe tĂ« Paraburgosurve” [XXIV] parashikon dispozita mbi kushtet tĂ« cilat duhet t’u sigurohen tĂ« burgosurve dhe paraburgosurve nĂ« lidhje me akomodimin, ushqyerjen, ajrosjen, veshmbathjen apo kushtet higjeno-sanitare.  Disa nga standartet e pĂ«rcaktuar nĂ« kĂ«tĂ« ligj pĂ«r vendosjen dhe strehimin e tĂ« paraburgosurve dhe tĂ« dĂ«nuarve listohen nĂ« vijim:[XXV]

    • godinat e institucioneve tĂ« ekzekutimit tĂ« vendimeve penale projektohen, ndĂ«rtohen, si dhe rikonstruktohen nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« tĂ« plotĂ«sojnĂ« standardet pĂ«r garantimin e sigurisĂ«, kushteve tĂ« pĂ«rshtatshme higjieno-sanitare, tĂ« mundĂ«sojnĂ« zhvillimin e veprimtarive tĂ« pĂ«rbashkĂ«ta tĂ« tĂ« burgosurve, zbatimin e planit individual tĂ« trajtimit tĂ« tyre dhe punĂ«simin;
    • mjediset qĂ« u ofrohen tĂ« burgosurve dhe nĂ« veçanti mjediset e fjetjes duhet tĂ« respektojnĂ« dinjitetin njerĂ«zor dhe, sa mĂ« shumĂ« tĂ« jetĂ« e mundur, privatĂ«sinĂ«, si dhe tĂ« plotĂ«sojnĂ« kĂ«rkesat shĂ«ndetĂ«sore dhe higjienike, duke u kushtuar rĂ«ndĂ«sinĂ« e duhur kushteve tĂ« klimĂ«s, hapĂ«sirĂ«s sĂ« nevojshme, pĂ«rmbajtjes kubike tĂ« ajrit, ndriçimit, ngrohjes dhe ajrimit;
    • kur nuk Ă«shtĂ« e mundur tĂ« sigurohet fjetja nĂ« dhoma individuale, caktimi i tĂ« burgosurve nĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n dhomĂ« duhet tĂ« bĂ«het nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« tillĂ« qĂ« tĂ« shmangen konfliktet dhe ndikimet negative tĂ« ndĂ«rsjella, duke pĂ«rdorur ndarjen nĂ« grupmosha, llojit tĂ« veprave penale, veçorive psikike e intelektuale, etj.[XXVI]

    Rregullat Evropiane të Burgjeve[XXIX] parashikojnë një sërë të drejtash për të paraburgosurit dhe të dënuarit në lidhje me vendosjen dhe strehimin, nga të cilat veçojmë:[XXX]

    • tĂ« burgosurit duhet tĂ« caktohen, pĂ«r aq sa Ă«shtĂ« e mundur, nĂ« burgje afĂ«r shtĂ«pive tĂ« tyre ose vendeve tĂ« rehabilitimit shoqĂ«ror dhe tĂ« merret mendimi i tyre pĂ«r caktimin e tyre fillestar dhe çdo transferim tĂ« mĂ«vonshĂ«m nga njĂ« burg nĂ« tjetrin;
    • tĂ« burgosurit normalisht do tĂ« vendosen gjatĂ« natĂ«s nĂ«pĂ«r qeli tĂ« veçanta, pĂ«rveç rasteve kur ata vetĂ« preferojnĂ« tĂ« ndajnĂ« qelinĂ« me njĂ«ri-tjetrin;
    • strehimi mund tĂ« jetĂ« i pĂ«rbashkĂ«t vetĂ«m nĂ«se:
      • mjedisi Ă«shtĂ« i pĂ«rshtatshĂ«m pĂ«r kĂ«tĂ« qĂ«llim,
      • si dhe nĂ«se nĂ« kĂ«tĂ« mjedis qĂ«ndrojnĂ« tĂ« burgosur qĂ« janĂ« tĂ« pĂ«rshtatshĂ«m me njĂ«ri tjetrin;
    • strehimi qĂ« u sigurohet tĂ« burgosurve, dhe nĂ« veçanti kushtet e fjetjes, duhet tĂ« plotĂ«sojnĂ« kĂ«rkesat shĂ«ndetĂ«sore dhe tĂ« higjienĂ«s, duke i kushtuar kujdesin e duhur kushteve klimatike dhe veçanĂ«risht kushteve tĂ« ajrimit, njĂ« hapĂ«sirĂ« tĂ« arsyeshme, ndriçimit, ngrohjes dhe ventilimit.

    Gjykata Europiane e tĂ« Drejtave tĂ« Njeriut (GJEDNJ) mbwshtet parimin “njĂ« i bugosur, njĂ« krevat” dhe nĂ« jurisprudencĂ«n e saj, gjykata ka konstatuar shkelje tĂ« KonventĂ«s Europiane tĂ« tĂ« Drejtave tĂ« Njeriut (konkretisht neni 3- ndalimi i torturĂ«s) nĂ« rastet kur tĂ« burgosurit nuk kishin njĂ« vend individual pĂ«r tĂ« fjetur dhe duhet tĂ« flinin me turne/rradhĂ«.[viii]

    Rregullorja e PĂ«rgjithshme e Burgjeve [XXVII] parashikon se:[XXVIII]

    • i paraburgosuri apo i dĂ«nuari qĂ«ndron nĂ« dhomĂ«n e pranimit jo mĂ« shumĂ« se 10 ditĂ« dhe mĂ« pas, vendoset nĂ« mjedisin e banimit;
    • nĂ« vendosjen e tĂ« paraburgosurve/dĂ«nuarve nĂ«pĂ«r dhoma mbahen parasysh kritere qĂ« lidhen me gjendjen e tyre gjyqĂ«sore, faktin nĂ«se janĂ« ose jo pĂ«rsĂ«ritĂ«s, llojin e veprĂ«s penale, masĂ«n e dĂ«nimit, moshĂ«n, gjendjen shĂ«ndetĂ«sore dhe nevojat mjekĂ«sore, arsimin, veçoritĂ« intelektuale dhe psikike, kĂ«rkesat e veçanta pĂ«r trajtimin e tyre, problemet konfliktuale, fakti nĂ«se janĂ« nĂ«n hetim pĂ«r tĂ« njĂ«jtĂ«n çështje penale me persona tĂ« tjerĂ« tĂ« ndaluar me urdhĂ«r tĂ« prokurorit apo tĂ« gjykatĂ«s.

    Standartet për sipërfaqen e banimit, veshmbathjen dhe vendin e fjetjes

    Ligji “PĂ«r tĂ« Drejtat dhe Trajtimin e tĂ« DĂ«nuarve me Burgim dhe tĂ« Paraburgosurve” [XXX] dhe Rregullorja e PĂ«rgjithshme e Burgjeve [XXXI] pĂ«rcaktojnĂ« standartet vijuese pĂ«r sipĂ«rfaqen e banimit, veshmbathjen dhe vendin e fjetjes:[XXXII]

    • Në vendosjen e të burgosurve mbahen parasysh kushtet dhe mundësitë konkrete të çdo institucioni të ekzekutimit të vendimeve penale, si dhe kushtet e mundësitë e të burgosurve, por në çdo rast duke iu siguruar:
      • kubatura jo më pak se 9 m3;
      • sipërfaqja e banimit jo më pak se 4 m2 për çdo të burgosur;
      • dritare që mundësojnë ajrim të mjaftueshëm dhe ndriçim natyral normal për të lexuar e punuar;
    • drita artificiale duhet tĂ« plotĂ«sojĂ« standardet e njohura teknike. TĂ« paraburgosurve apo tĂ« dĂ«nuarve u sigurohet energji elektrike e nevojshme pĂ«r ndriçim dhe nevoja tĂ« higjienĂ«s personale;
    • çdo të burgosuri i sigurohet veshje dhe pajisje të tjera individuale në sasi të mjaftueshme për të siguruar plotësimin e kërkesave normale të jetesës dhe të përshtatshme me kushtet klimaterike.
      • të burgosurit mund të autorizohen të mbajnë veshje dhe sende të përdorimit personal ose objekte që kanë një vlerë të veçantë morale ose personale;
    • tĂ« burgosurve u sigurohet shtrat i veçantĂ«, komplet i pĂ«rshtatshmĂ«m, shtresat, mbulesat pĂ«r fjetje dhe veshje, nĂ« pĂ«rputhje me kushtet klimaterike dhe nevojat e tyre shĂ«ndetĂ«sore.

    Komiteti Europian pĂ«r Parandalimin e TorturĂ«s, Trajtimit apo DĂ«nimit Çnjerzor dhe Degradues (nĂ« vijim KPT), i krijuar nĂ« kuadĂ«r tĂ« KonventĂ«s evropiane pĂ«r parandalimin e torturĂ«s dhe dĂ«nimeve ose trajtimeve çnjerĂ«zore ose poshtĂ«ruese [XXXIII], ka pĂ«rcaktuar disa standarte minimale pĂ«r hapĂ«sirĂ«n personale tĂ« jetesĂ«s nĂ« institucionet e burgjeve tĂ« cilat janĂ«: [XXXIV]

    • 6mÂČ hapĂ«sirĂ« jetese pĂ«r njĂ« qeli me njĂ« tĂ« burgosur tĂ« vetĂ«m (plus pajisje sanitare);
    • 4mÂČ hapĂ«sirĂ« jetese pĂ«r çdo tĂ« burgosur nĂ« njĂ« qeli me shumĂ« tĂ« burgosur (plus anekse plotĂ«sisht tĂ« ndara sanitare);
    • tĂ« paktĂ«n 2 metĂ«r mes mureve tĂ« qelisĂ«;
    • tĂ« paktĂ«n 2.5 metĂ«r mes dyshemesĂ« dhe tavanit tĂ« qelisĂ«.

    KPT-ja pohon se qelitĂ« teke me mĂ« pak se 6mÂČ (duke pĂ«rjashtuar aneksin sanitar) duhen ose tĂ« tĂ«rhiqen nga shĂ«rbimi ose tĂ« zgjerohen pĂ«r tĂ« siguruar hapĂ«sirĂ« tĂ« mjaftueshme tĂ« jetesĂ«s pĂ«r njĂ« person.[XXXV] Sipas KPT-sĂ« nĂ« shumĂ« vende tĂ« KĂ«shillit tĂ« EvropĂ«s, tĂ« burgosurve u jepen qeli teke, shpesh me pĂ«rmasa mes 7,5 mÂČ dhe 9,5 m2.

    Që Komiteti të thotë se kushtet e ndalimit mund të konsiderohen si trajtim çnjerëzor dhe poshtërues, qelitë ose duhet të jenë jashtëzakonisht të mbipopulluara, ose, si në shumicën e rasteve, të kombinojnë një numër elementesh negative, si numri i pamjaftueshëm i shtretërve për të gjithë të burgosurit, higjiena, infektimi me parazitë, ventilimi i pamjaftueshëm, ngrohja ose ndriçimi, mungesa e higjienës në qeli dhe si pasojë përdorimi i kovave ose shisheve për nevojat fiziologjike. [XXXVI] [XXXVII]

    Në Rregullat Evropiane të Burgjeve[XXXVIII] gjejmë disa standarte që lidhen me veshmbathjen dhe vendin e fjetjes të të paraburgosurve dhe të dënuarve:[XXXIX]

    • tĂ« burgosurit qĂ« nuk kanĂ« veshje tĂ« pĂ«rshtatshme tĂ« tyre, duhet tĂ« pajisen me veshje tĂ« pĂ«rshtatshme pĂ«r klimĂ«n, veshje tĂ« cilat nuk duhet tĂ« jenĂ« degraduese ose poshtĂ«ruese;
    • tĂ« gjitha veshjet duhet tĂ« mirĂ«mbahen nĂ« gjendje tĂ« mirĂ« dhe tĂ« zĂ«vendĂ«sohen kur Ă«shtĂ« e nevojshme;
    • tĂ« burgosurve qĂ« marrin leje pĂ«r tĂ« dalĂ« jashtĂ« burgut nuk duhet t’u kĂ«rkohet tĂ« veshin rroba qĂ« i identifikon ata si tĂ« burgosur.

    GJEDNJ, nĂ« jurisprudencĂ«n e saj, shprehet se nuk mund tĂ« pĂ«rcaktohet njĂ« numĂ«r specifik mbi metrat katrore qĂ« duhet t’i mundĂ«sohet njĂ« tĂ« ndaluari nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« tĂ« mos pĂ«rbĂ«jĂ« shkelje tĂ« nenit 3 (ndalimi i torturĂ«s) tĂ« KEDNJ.[XL] Gjykata merr nĂ« konsideratĂ« edhe faktorĂ« tĂ« tjerĂ«, si:

    1. kohëzgjatja e ndalimit/burgimit,
    2. mundësitë për aktivitet në natyrë dhe
    • gjendja fizike dhe psikologjike e tĂ« ndaluarit,

    të cilat luajnë një rol të rëndësishëm për të përcaktuar nëse kushtet e burgimit janë në përputhje me nenin 3 (ndalimi i torturës) të Konventës.

    Sipas jurisprudencës së kësaj gjykate, standarti minimal i akomodimit të të ndaluarve duhet të jetë në një sipërfaqe prej 3-meter kator dhe çdo hapsirë personale e të ndaluarit që është më pak se 3 metër katrore, prezumon shkelje të Konventës (nenit 3) dhe barra e provës në këtë rast bie mbi institucionin përgjegjës.[XLI]

    Një prezumim i tillë për shkelje të Konventës mund të kundështohet vetëm nësë ekzistojnë njëkohësisht së bashku faktorët vijues:

    1. zvogëlimet në hapësirën minimale personale të kërkuar prej 3 m2 janë për një periudhe të shkurtër, të rastit dhe të vogla;
    2. zvogëlime të tilla shoqërohen me liri të mjaftueshme të lëvizjes dhe aktivitete të përshtatshme jashtë qelisë;

    • aplikanti Ă«shtĂ« i kufizuar nĂ« atĂ« qĂ« Ă«shtĂ«, kur shikohet pĂ«rgjithĂ«sisht, njĂ« mjedis i pĂ«rshtatshĂ«m paraburgimi dhe nuk ka aspekte tĂ« tjera rĂ«nduese tĂ« kushteve tĂ« ndalimit tĂ« tij ose tĂ« saj.

    Në këto kushte sipas GJEDNJ, do të gjendemi përpara shkeljes së nenit 3 të Konventës nëse faktori hapsirë shoqërohet gjithashtu me kushte fizike të tjera joproporcionale, veçanërisht:

    1. aksesi në ushtrimet në natyrë, ajri dhe drita natyrale, mundësimi i ventilimit,
    2. përshtatshmëria e temperaturës së dhomës,
    • mundĂ«simi i pĂ«rdorimit tĂ« tualetit nĂ« mĂ«nyrĂ« private dhe
    1. aksesi në elementët bazë të higjenës.

    Lidhur me veshmbathjen dhe vendin e fjetjes, GJEDNJ, ndër të tjera, shprehet se:[XLII]

    • detyrimi i tĂ« burgosurit qĂ« tĂ« veshĂ« rrobat e burgut gjatĂ« vizitĂ«s sĂ« tij nĂ« klinika jashtĂ« ambjenteve tĂ« burgimit, sipas gjykatĂ«s pĂ«rbĂ«n njĂ« ndĂ«rhyrje nĂ« tĂ« drejtĂ«n pĂ«r respektim tĂ« jetĂ«s private tĂ« parashikuar nĂ« nenin 8 tĂ« KonventĂ«s;
    • çdo i burgosur duhet tĂ« pajiset me njĂ« shtrat tĂ« veçantĂ« dhe shtrat tĂ« veçantĂ« dhe tĂ« pĂ«rshtatshĂ«m, i cili do tĂ« mbahet nĂ« rregull dhe do tĂ« ndryshohet mjaftueshĂ«m shpesh pĂ«r tĂ« siguruar pastĂ«rtinĂ« e tij.

    Referenca

    [I] Shih nenet 25, 27, 28 dhe 29 tĂ« KushtetutĂ«s sĂ« RSH (lIgj nr. 8417, datĂ« 21.10.1998 “Kushtetuta e RepublikĂ«s sĂ« ShqipĂ«risĂ«â€, i ndryshuar) aksesuar nĂ«:

    https://qbz.gov.al/preview/635d44bd-96ee-4bc5-8d93-d928cf6f2abd.

    [II] Pwr mw tepwr shih: L. Omari, A. Anastasi, E drejta kushtetuese, SHB ABC, Tiranw 2010, fq. 122-124.

    [III] Tekstin nw gjuhwn shqipe tw KEDNJ mund ta gjeni nw linkun vijues:

    https://www.echr.coe.int/documents/convention_sqi.pdf.

    [IV] Ligji ratifikues Nr. 8137, datw 31.7.1996, botuar nw FZ. 20-1996. Mund ta gjeni nw linkun:

    http://www.pp.gov.al/web/ligji_ratifikues_i_kednj_790.pdf.

    [V] KEDNJ, neni 5.

    [VI] Shih: çështja El-Masri v. ish Republika Jugosllave e Maqedonisë, aplikimi Nr. 39630/09, 13 Dhjetor 2012.  Mund ta gjeni në linkun:

    https://hudoc.echr.coe.int/eng#{“itemid”:[“001-115621”]}.

    [VII] KEDNJ, nenet 2, 3, 14, 15.

    [VIII] Kodi i ProcedurĂ«s Penale (Ligj Nr. 7905, datĂ« 21.3.1995 “Kodi i ProcedurĂ«s Penale i RepublikĂ«s sĂ« ShqipĂ«risĂ«â€, i ndryshuar), aksesuar nĂ«:

    https://qbz.gov.al/previeë/b4819f4d-c246-49b3-87a9-2e6c8512c975.

    [IX] Për më tepër shih: Kodi i Procedurave Penale, neni 34/a (1, a-e).

    [X] Për më tepër shih: Kodi i Procedurave Penale, neni 34/b.

    [XI] BĂ«het fjalĂ« pĂ«r Ligjin Nr. 81/2020 “PĂ«r tĂ« Drejtat dhe Trajtimin e tĂ« DĂ«nuarve me Burgim dhe tĂ« Paraburgosurve”. Tekstin e plotĂ« mund ta gjeni nĂ« linkun vijues:

    https://www.parlament.al/Files/ProjektLigje/20200702104324ligj%20nr.%2081,%20dt%2025.6.2020.pdf.

    [XII] Ligji Nr. 81/2020 “PĂ«r tĂ« Drejtat dhe Trajtimin e tĂ« DĂ«nuarve me Burgim dhe tĂ« Paraburgosurve”, neni 38.

    [XIII] Rregullorja e Përgjithshme e Burgjeve mund të aksesohet në faqen e internetit të Drejtorisë së Përgjithshme të Burgjeve në linkun vijues:

    http://www.dpbsh.gov.al/newweb/?fq=brenda&m=shfaqart&gj=gj1&aid=516.

    [XIV] Rregullorja e PĂ«rgjithshme e Burgjeve, neni 8: Dosja pwrmban dokumentacionin vijues: vendimin e gjykatĂ«s pĂ«r caktimin e masĂ«s sĂ« sigurimit “arrest nĂ« burg”; procesverbalin e ndalimit ose tĂ« arrestimit nĂ« flagrancĂ«; procesverbalin e kontrollit personal; formularin e identifikimit me dy foto dhe gjurmĂ«t e gishtĂ«rinjve; dokumentin e identifikimit; dokumentin e kontrollit mjekĂ«sor; çertifikatĂ«n personale; pĂ«r tĂ« paraburgosurat femra, eko nga mjeku gjinekolog.

    [XV] Rregullorja e Përgjithshme e Burgjeve, neni 10: Dosja pwrmban dokumentacionin vijues: vendimin e formës së prerë të gjykatës që cakton dënimin me burgim; urdhrin e prokurorit për ekzekutimin e këtij vendimi; vendimin e arrestit; procesverbalin e ndalimit; procesverbalin e kontrollit personal; formularin e identifikimit me dy foto dhe gjurmët e gishtërinjve; kartelën personale të të dënuarit; kartelën e gjendjes shëndetësore; dosjen psiko-sociale (për transferimet nga një IEVP në një IEVP tjetër).

    [XVI] Për më tepër informacion, shih: Rregullorja e Përgjithshme e Burgjeve, nenet 11-14.

    [XVII] Deklarata Universale për të Drejtat e Njeriut u miratua në vitin 1948 nga Asambleja e Përgjithshme e OKB. Variantin në shqip mund ta gjeni në linkun vijues:

    https://www.ohchr.org/EN/UDHR/Documents/UDHR_Translations/aln.pdf.

    [XVIII] Deklarata Universale për të Drejtat e Njeriut, nenet 9 dhe 11(2).

    [XIX] RSH ka aderuar në vitin 1993 në Konventën kundër torturës dhe vuajtjeve të tjera ose trajtimit mizor jonjerëzor a degradues me ligjin nr. 7727, datë 30.6.1993. Për më tepër shih linkun:

    http://www.pp.gov.al/web/ligjet_ratifikues_per_konventat_ke_72.pdf.

    [XX] RSH ka aderuar në  vitin 1996 në Konventën evropiane për parandalimin e torturës dhe dënimeve ose trajtimeve çnjerëzore ose poshtëruese me ligjin nr. 8135, datë 31.7.1996. Për më tepër shih linkun vijues:

    https://rm.coe.int/16806dbac6.

    [XXI] Bëhet fjalë për Rekomandimin Rec (2006) 2 të Këshillit të Ministrave për Vendet Anëtare mbi Rregullat Evropiane të Burgjeve. Në gjuhën shqipe mund ta gjeni në linkun vijues: https://Search.Coe.Int/Cm/Pages/Result_Details.Aspx?Objectid=09000016805d8d25.

    [XXII] Rregullat Evropiane të Burgjeve [Rekomandimi Rec (2006) 2 i Këshillit të Ministrave të KiE], pikat 10.1 dhe 10.3.

    [XXIII] Për më tepër informacion shih: Rregullat Evropiane të Burgjeve, pikat 14-16 dhe 30.1-30.4.

    [XXIV] BĂ«het fjalĂ« pĂ«r Ligjin Nr. 81/2020 “PĂ«r tĂ« Drejtat dhe Trajtimin e tĂ« DĂ«nuarve me Burgim dhe tĂ« Paraburgosurve”. Tekstin e plotĂ« mund ta gjeni nĂ« linkun vijues:

    https://www.parlament.al/Files/ProjektLigje/20200702104324ligj%20nr.%2081,%20dt%2025.6.2020.pdf.

    [XXV] Për më tepër shih: Ligji Nr. 81/2020, nenet 32-33.

    [XXVI] Lidhur me zbatimin e standarteve tĂ« mĂ«sipĂ«rme vlen tĂ« theksojmĂ« kĂ«tu njĂ« raport zyrtar tĂ« publikuar nga Ambasada e SHBA nĂ« ShqipĂ«ri, sipas tĂ« cilit Komiteti Shqiptar i Helsinkit (KSHH) dhe Qendra Shqiptare e Rehabilitimit nga Trauma dhe Tortura (ARCT) raportuan se kushtet nĂ« disa mjedise tĂ« caktuara paraburgimi ishin aq tĂ« kĂ«qija sa tĂ« pĂ«rbĂ«nin trajtim çnjerĂ«zor; kushtet mbeten nĂ«n standarde nĂ« mjediset policore tĂ« paraburgimit jashtĂ« TiranĂ«s dhe qendra tĂ« tjera urbane kryesore. NĂ« raport theksohet gjithashtu se kushtet nĂ« burgje dhe qendra paraburgimi varionin thelbĂ«sisht nĂ« varĂ«si tĂ« moshĂ«s dhe llojit tĂ« mjedisit; Zyra e Avokatit tĂ« Popullit, KSHH dhe ARCT identifikuan probleme si nĂ« strukturat e reja, ashtu dhe nĂ« ato tĂ« vjetra, tĂ« tilla si lagĂ«shtira nĂ« qeli, kushte tĂ« kĂ«qia higjenike, mungesa e shtrojeve, dhe furnizimi i çrregullt me ujĂ« dhe energji elektrike; ARCT raportoi edhe se disa mjedise kishin kushte tĂ« kĂ«qia nĂ« banja, pa ujĂ« tĂ« ngrohtĂ« dhe insekte. [marrĂ« nga: Raporti i Departamentit tĂ« Shtetit 2019 “Raport pĂ«r tĂ« Drejtat e Njeriut”, faqe 3, aksesuar nĂ« linkun:

    https://al.usembassy.gov/wp-content/uploads/sites/140/2019-Albanian-HRR.pdf.].

    [XXVII] Rregullorja e Përgjithshme e Burgjeve mund të aksesohet në faqen e internetit të Drejtorisë së Përgjithshme të Burgjeve në linkun vijues:

    http://www.dpbsh.gov.al/newweb/?fq=brenda&m=shfaqart&gj=gj1&aid=516.

    [XXVIII] Për më tepër informacion shih: Rregullorja e Përgjithshme e Burgjeve, nenet 27-29.

    [XXIX] Bëhet fjalë për Rekomandimin Rec (2006) 2 të Këshillit të Ministrave për Vendet Anëtare mbi Rregullat Evropiane të Burgjeve. Në gjuhën shqipe mund ta gjeni në linkun vijues: https://Search.Coe.Int/Cm/Pages/Result_Details.Aspx?Objectid=09000016805d8d25.

    [XXX] Për më tepër shih: Rregullat Evropiane të Burgjeve, pikat 17.1 deri 18.10.

    https://www.echr.coe.int/Documents/Guide_Prisoners_rights_ENG.pdf.

    [XXXI] BĂ«het fjalĂ« pĂ«r Ligjin Nr. 81/2020 “PĂ«r tĂ« Drejtat dhe Trajtimin e tĂ« DĂ«nuarve me Burgim dhe tĂ« Paraburgosurve”. Tekstin e plotĂ« mund ta gjeni nĂ« linkun vijues:

    https://www.parlament.al/Files/ProjektLigje/20200702104324ligj%20nr.%2081,%20dt%2025.6.2020.pdf.

    [XXXII] Rregullorja e Përgjithshme e Burgjeve mund të aksesohet në faqen e internetit të Drejtorisë së Përgjithshme të Burgjeve në linkun vijues:

    http://www.dpbsh.gov.al/newweb/?fq=brenda&m=shfaqart&gj=gj1&aid=516.

    [XXXIII] Për më tepër shih: Ligji Nr. 81/2020, nenet 33-34; Rregullorja e Përgjithshme e Burgjeve, nenet 30-31.

    [XXXIV] RSH ka aderuar në  vitin 1996 në Konventën evropiane për parandalimin e torturës dhe dënimeve ose trajtimeve çnjerëzore ose poshtëruese me ligjin nr. 8135, datë 31.7.1996. Për më tepër shih linkun vijues:

    https://rm.coe.int/16806dbac6.

    [XXXV] Shih “HapĂ«sira e jetesĂ«s pĂ«r çdo tĂ« burgosur nĂ« institucionet e burgjeve,Standardet e KPT-sĂ«â€- Komiteti Evropian pĂ«r Parandalimin e TorturĂ«s dhe tĂ« Trajtimit ose DĂ«nimit ÇnjerĂ«zor dhe PoshtĂ«rues (KPT). Link: https://rm.coe.int/16807824b2 .

    [XXXVI] Po aty, pika 12.

    [XXXVII] Po aty, pika 22.

    [XXXVIII] NĂ« njĂ« monitorim tĂ« realizuar nĂ« burgun e Fierit, KPT vĂ«rejti se pjesa mĂ« e madhe e popullsisĂ« sĂ« tĂ« burgosurve ishin akomoduar nĂ« qeli tĂ« dyfishta banimi tĂ« cilat kishin matje rreth 12 mÂČ (me pĂ«rjashtim tĂ« aneksit sanitar brenda qelisĂ«). QelitĂ« kishin qasje tĂ« mirĂ« nĂ« dritĂ«n natyrore dhe ajrosjen, dhe pĂ«rgjithĂ«sisht ishin tĂ« pastra dhe tĂ« ngrohura mirĂ«. NdĂ«rkohĂ«, nĂ« burgun e DurrĂ«sit konstatohet njĂ« situatĂ« ndryshe, ku katĂ«r persona akomodohen nĂ« njĂ« hapĂ«sirĂ« prej rreth 12 mÂČ (pa llogaritur zonĂ«n e tualetit).

    NĂ« burgun Nr. 302, sipas KPT shumica e mangĂ«sive qĂ« ishin vĂ«rejtur nĂ« tĂ« kaluarĂ«n vazhdonin, tĂ« tilla si lagĂ«shtia e pĂ«rhapur nĂ« qeliza, ventilimi minimal, drita e papĂ«rshtatshme natyrore, qeli qĂ« kishin xhamat e dritareve tĂ« thyera. ShqetĂ«suese ishte gjithashtu qĂ« shumĂ« tĂ« burgosur mbaheshin nĂ« kushte tĂ« ngushta ku rreth njĂ«mbĂ«dhjetĂ« qeli ofronin mĂ« pak se 3 m2 pĂ«r person. [Marrw nga: Raport pĂ«r QeverinĂ« Shqiptare mbi vizitĂ«n nĂ« ShqipĂ«ri tĂ« kryer nga Komiteti Evropian pĂ«r Parandalimin e TorturĂ«s dhe Trajtimit ÇnjerĂ«zor ose Degradues ose NdĂ«shkimit (CPT) nga 20 deri mĂ« 30 nĂ«ntor 2018, fq. 6 e 32. Link pĂ«r raportin e plotĂ«:

    168097986b (coe.int)].

    [XXIX] Bëhet fjalë për Rekomandimin Rec (2006) 2 të Këshillit të Ministrave për Vendet Anëtare mbi Rregullat Evropiane të Burgjeve. Në gjuhën shqipe mund ta gjeni në linkun vijues: https://Search.Coe.Int/Cm/Pages/Result_Details.Aspx?Objectid=09000016805d8d25.

    [XL] Për më tepër shih: Rregullat Evropiane të Burgjeve, pikat 20.1 deri 21.

    https://www.echr.coe.int/Documents/Guide_Prisoners_rights_ENG.pdf.

     

    [XLI] Po aty.

    https://www.echr.coe.int/Documents/Guide_Prisoners_rights_ENG.pdf.

    Kjo platformĂ« Ă«shtĂ« pĂ«rgaditur nga Qendra ALTRI nĂ« kuadĂ«r tĂ« projektit “Nxitja e standarteve Europiane nĂ« mbrojtjen e tĂ« drejtave tĂ« njeriut pĂ«r komunitet tĂ« qĂ«ndrueshme” i cili financohet nga Bashkimi Europian (BE) dhe zbatohet nga ShĂ«rbimi Ligjor Falas TiranĂ« (TLAS) nĂ« partneritet me Fondacionin Qendra Evropiane nĂ« ShqipĂ«ri.